In gesprek met jullie merken we dat er veel vragen zijn rondom de afname van het halfjaarlijkse toetsmoment (de niet-methodegebonden toetsen). Normaal gesproken zit je nu middenin de toetsperiode. Maar omdat de scholen nu gesloten zijn, is het onduidelijk hoe en wanneer er getoetst kan worden. Dát je de toetsen wilt afnemen staat buiten kijf, maar wanneer een goed moment is, verschilt per school.

Toetsen is essentieel om te weten wat de leerling van jou nodig heeft
Begin met jezelf de vraag te stellen waarom je eigenlijk toetsen afneemt. In onze visie zijn toetsen een hulpmiddel om meer informatie te krijgen over de ontwikkeling van de leerlingen. Met deze informatie kun je vervolgens bepalen wat zij van jou nodig hebben in de komende periode. Zowel de leerlingen als je onderwijs gaan hierop vooruit.

Toch komt het regelmatig voor dat volgtoetsen worden beschouwd als waardeoordeel voor de leerling en/of de leerkracht. Een toets is dan een eindpunt om naartoe te werken, in plaats van een aanknopingspunt om je onderwijs verder vorm te geven. Dat kan veel negatieve spanning met zich meebrengen, wat ongunstig is voor iedereen. Voor sommige scholen is dat een overweging om de toetsen niet af te nemen. Hierbij ga je echter voorbij aan het doel van de halfjaarlijkse toetsen. 

Daarom is ons advies om sowieso de volgtoetsen af te nemen en daarbij open te communiceren over het doel van de toetsen: met de resultaten kun je vaststellen waar de leerlingen nu, na deze periode van thuiswerken, staan in hun ontwikkeling en welke aanpak dat de komende maanden van de leerkracht vraagt.

De toegevoegde waarde van halfjaarlijkse toetsen, ten opzichte van observaties en methoderesultaten, is dat het een objectief beeld geeft van waar de leerling staat. Daardoor kun je goed de algehele ontwikkeling in kaart brengen en die vergelijken met andere leerlingen in de klas, op school of in het land. Dát de halfjaarlijkse toetsen afgenomen moeten worden is wel duidelijk. De vraag die blijft is: wanneer? 

Planning afhankelijk van jouw schoolcontext
Op de vraag wanneer je de toetsen afneemt, is geen “one size fits all”-antwoord. Het is afhankelijk van de schoolcontext. Zo heeft de ene school het lesprogramma de afgelopen weken redelijk kunnen volgen en kan relatief snel starten met toetsen. Een andere school loopt achter en kan ervoor kiezen om eerst een aantal weken onderwijs te geven. Verder is van invloed of en wanneer de E-toets is afgenomen. Dit heeft namelijk gevolgen voor de groei ten opzichte van de vorige toets.

Hoewel het nog niet zeker is wanneer scholen weer opengaan, adviseren we in ieder geval om de middentoetsen als mogelijk binnen de reguliere normering (t/m eind maart) af te nemen. Op deze manier kun je de toetsen goed vergelijken met de middentoetsen van een jaar geleden en kun je zien wat het effect van de Corona-periode is geweest op de ontwikkeling van de leerlingen. 

Om de middentoetsen op een betekenisvolle manier te analyseren hebben wij onze Cito-analyse handreiking vernieuwd. Hier vind je onze cyclische werkwijze, praktische stappen en inhoudelijke handvatten waarmee je betekenisvolle analyses kunt doen.