Van schooltoezicht naar bestuurlijk toezicht

Wat betekent dat voor de onderwijskwaliteit?

Beknopte samenvatting

Sinds 2017 richt toezicht zich op het bestuur als eindverantwoordelijke.
Inspectie kijkt naar borging, ondersteuning en verbetering van kwaliteit.
Samen leren en reflecteren vormt de kern van goed toezicht.
Focus verschuift van controle naar vertrouwen en groei.

Luister naar dit artikel als podcast (AI-gegenereerd)

Sinds 2017 betrekt de onderwijsinspectie schoolbesturen explicieter bij het toezicht op de onderwijskwaliteit. De reden is duidelijk: het bestuur is eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van het onderwijs op de scholen binnen het bestuur. Daarom begint en eindigt het toezicht tegenwoordig bij het bestuur. De inspectie kijkt niet alleen naar wat er in de klas gebeurt, maar ook naar hoe het bestuur de kwaliteit bewaakt, ondersteunt en verbetert. In dit artikel lees je hoe dit toezichtkader in de praktijk werkt, wat het betekent voor de scholen en wat het zegt over de relatie tussen besturen en de kwaliteit van het onderwijs op de scholen.

Bestuurlijk toezicht

Tot 2017 richtte het toezicht zich vooral op de individuele school. De inspectie bezocht scholen, beoordeelde de onderwijskwaliteit en gaf per locatie een oordeel af. Met de komst van bestuursgerichte toezicht is dat veranderd. De nadruk ligt nu op de kwaliteit van het geheel: het bestuur en de manier waarop het bestuur de scholen ondersteunt en aanstuurt.

Dat betekent niet dat de scholen buiten beeld zijn. De inspectie bezoekt en beoordeelt nog steeds individuele scholen. Zo wordt er jaarlijks voor iedere school een risicoanalyse uitgevoerd en worden scholen bezocht als onderdeel van het vierjaarlijks onderzoek. Maar dit gebeurt vanuit het bredere perspectief van het bestuur. De achterliggende gedachte is dat duurzame kwaliteit niet alleen binnen één school ontstaat, maar in de manier waarop bestuur en scholen een lerende organisatie vormen.

De rol van het bestuur

In het huidige toezichtkader wordt van besturen verwacht dat zij zicht hebben op de kwaliteit en deze borgen en verbeteren. Dat betekent:

dat er een heldere kwaliteitscyclus is;
dat besluiten worden gebaseerd op betrouwbare informatie uit de scholen;
en dat besturen actief het gesprek voeren over kwaliteit, opbrengsten en ontwikkeling.

De inspectie kijkt dus niet alleen of de resultaten op orde zijn, maar ook hoe een bestuur ervoor zorgt dat scholen zich blijven ontwikkelen. Daarbij speelt de samenwerking tussen bestuur en scholen een grote rol: hoe ondersteunt het bestuur? Hoeveel ruimte krijgen scholen om eigen accenten te leggen?

De impact op scholen

Voor scholen heeft het bestuursgerichte toezicht twee kanten. Enerzijds merken intern begeleiders en schoolleiders dat het bestuur vaker het gesprek voert over kwaliteit, doelen en opbrengsten. Er wordt meer gevraagd om data, reflectie en onderbouwing. Anderzijds biedt het kansen: scholen werken niet alleen in de kwaliteitscyclus, maar hebben er ook een actieve stem in. Hun analyses en inzichten vormen de bouwstenen voor het kwaliteitsbeleid van het bestuur.

Bovendien worden scholen beter ondersteund en kunnen ze leren van elkaars ervaringen binnen het bestuur.

Sterke kwaliteitscultuur

De sleutel tot goed toezicht ligt in de kwaliteitscultuur: de manier waarop bestuur en scholen samen leren, reflecteren en verbeteren. In een sterke kwaliteitscultuur is het gesprek over de kwaliteit van het onderwijs vanzelfsprekend. Niet omdat de inspectie meekijkt, maar omdat iedereen wil weten: doen we de goede dingen en doen we de goede dingen goed?

Dat vraagt om transparantie, vertrouwen en een gedeelde taal. Als besturen en scholen open durven zijn over wat goed gaat en wat beter kan, elkaars inzichten serieus nemen en gezamenlijk werken aan verbeteringen, ontstaat een cultuur waarin leren en ontwikkelen vanzelfsprekend zijn en waarin de kwaliteit van het onderwijs continu groeit.

Borging van de kwaliteit

Uiteindelijk draait bestuursgericht toezicht niet om controle, maar om vertrouwen. De inspectie wil zien dat een bestuur het onderwijs kent, begrijpt en versterkt. Scholen willen ervaren dat hun werk gezien wordt en dat hun expertise telt.

De uitdaging is om het toezicht te gebruiken als kans: een moment van reflectie op waar je als organisatie staat en hoe je verder kunt groeien. Want duurzame kwaliteit ontstaat niet door toezicht alleen, maar door een gezamenlijke ambitie voor beter onderwijs.

Geschreven door:
Cora de Raaf

Ontdekken hoe Leeruniek jouw bestuur helpt bij het volgen, analyseren en verbeteren van de onderwijskwaliteit?

Neem vrijblijvend contact met ons op!

Neem contact op

Meer nieuws