Zo makkelijk als zo’n algemene uitspraak is - en je kan het nog op tig manieren zeggen in meer alledaagse bewoordingen, of in nog ‘grootser’ taalgebruik - zo lastig wordt het zodra je doorvraagt:

• Wat bedoel je dan met zicht op ontwikkeling?
• Wat is ‘zicht’, wat is ‘ontwikkeling’?
• Wat versta je allemaal onder onderwijskundig handelen?

Binnen het onderwijsteam van Leeruniek maar vooral ook met alle scholen waarmee we samenwerken hebben we hier veel over gesproken. En het gesprek gaat nog door. Als tussenstand brengen we het hier onder woorden. Te beginnen met ‘waarom’ zicht op ontwikkeling voor ons de kern van goed onderwijs is.

Wat ons hielp is de vraag omdraaien: waarom wordt goed onderwijs zo moeilijk als je geen goed zicht hebt op ontwikkeling? Dit is waar we op uitkwamen:

1. Als je niet weet waar een kind vandaag staat in zijn brede ontwikkeling, of
2. deze niet kunt duiden en verklaren gezien het beeld dat je van 'm had, of
3. geen heldere verwachtingen hebt van de volgende stap in zijn ontwikkeling, en wat er nodig is om die te ondersteunen
4. dan wordt het heel moeilijk om te weten of je het juiste doet als leerkracht
5. en haast onmogelijk om te leren wat het beste werkt, en zo elke dag weer de kwaliteit van je onderwijs te verhogen

Wellicht was je dit ook al opgevallen: voor ons is zicht op ontwikkeling veel meer een proces dan iets statisch. Ontwikkeling is per definitie meerdimensionaal (daarover elders meer) en voortdurend in beweging. Dat maakt dat de bril van een ‘proces’ meer houvast geeft dan die van een ‘staat’.

Wat misschien ook opvalt zijn de eerste vier punten in bovenstaand figuur. Eigenlijk beschrijven we daar niets anders dan wat iedereen al sinds jaar en dag nastreeft: het cyclisch werken (of noem het opbrengstgericht of handelingsgericht werken). Ik stap even over de nuances heen (OGW is niet hetzelfde als HGW). Goed, hieronder heb ik even de vier stappen voor je op een rijtje gezet:

Stap 1 is het weten waar een kind nu staat (gebaseerd op doorgaans zeer beperkte meetbare en enkele merkbare gegevens of resultaten)

Stap 2 is het evalueren of duiden van deze resultaten en het vinden van verklaringen hiervoor

Stap 3 is vormen van een verwachting van de volgende groeistap van de leerling en wat hij/zij daarvoor nodig heeft

Stap 4 is het juiste doen als leerkracht om deze ontwikkeling te stimuleren

In andere blogs zullen we nog verder uitweiden deze vier stappen en de rol van verantwoorde data-analyse daarbij. Voor nu alleen nog dat vijfde punt: weten wat werkt en elke dag werken aan kwaliteit. Hiermee kom je bij de kern van een kwaliteitsaanpak. Hierin zit het borgen van een minimum, het streven naar continue verbetering in kleine stapjes, en het leren over wat wanneer werkt voor wie.

En zo zijn we weer terug bij het begin: wat is nodig voor goed onderwijs? Zicht op ontwikkeling als proces om elke leerling te bieden wat hij/zij nodig heeft en hier als leerkracht, team of zelfs als school zelf weer van te leren.

In hoeverre strookt dit met jouw kijk op zicht op ontwikkeling? Wij zijn benieuwd naar jullie ervaringen. Laat het ons weten, en we nemen het weer mee in één van de volgende blogs.